Hipoksi Nedir?
Yüksek İrtifa Nasıl Etkiler?
Hipoksi ve Yüksek İrtifa Etkileri
Hipoksi Nedir?
Hipoksi, dokuların yeterli oksijen alamaması durumudur. Hipoksi, yüksek irtifada dokulara oksijen difüzyon oranının düşmesi nedeniyle ortaya çıkar. Hipoksinin belirtileri arasında baş ağrısı, mide bulantısı, uykusuzluk, burun kanaması, nefes darlığı, çarpıntı, halsizlik ve konsantrasyon bozukluğu sayılabilir. Hipoksi, vücudun yüksek irtifaya uyum sağlaması için bir uyarıcıdır. Uyum sürecinde ise vücutta çeşitli fizyolojik değişiklikler meydana gelir. Bu değişiklikler arasında solunum sayısının ve kalp atış hızının artması, kandaki hemoglobin miktarının ve kırmızı kan hücrelerinin artması, kan basıncının yükselmesi ve metabolizmanın hızlanması sayılabilir. Bu değişiklikler sayesinde vücut bulunduğu yükseklikte ihtiyacı olan daha fazla oksijeni taşıyabilir ve kullanabilir hale gelir. Hipoksiye bağlı olarak ortaya çıkan bu uyum sürecine aklimatizasyon denir.
Hipoksik Etkiler Nasıl Bulunmuştur?
Dünyada ilk kez yüksek irtifa ile ilgili araştırmaların (etkilerinin ve ilk uygulamalarının) Sovyetler birliğinde yapıldığı bilinmektedir. Ancak yüksek irtifada antrenman konusu 1968’de Meksika’nın Başkenti Mexico City’de yapılan olimpiyatlar sonrasında yoğun bir şekilde ve ilk kez dünya geneline yayılacak şekilde araştırılmıştır. 2240 metre irtifada bulunan bu organizasyonda sporcuların yaşadığı zorluklar sonrası yapılan onlarca bilimsel çalışma sonucu elde edilen bulgular irtifa şartlarında bulunmanın faydalarını ortaya çıkarmıştır. Bundan sonra da sporda uygulaması önemli konulardan biri haline gelmiştir.
Günümüzde özel yüksek irtifa simülasyon odaları artık sağlık, spor, rejenerasyon/recovery ve askeri amaçlı olarak özel kuvvet askerlerinin eğitimi & operasyona hazır tutulması alanlarında bile kullanılan bir uygulama haline gelmiştir. Sistem kullanıcılar ya da sporcular için doğal doping etkisi gösteren eritopoetinin üretilebilmesi için gerekli yüksek irtifa şartlarını yerine getirerek çalışmaktadır.
Yüksek İrtifa Vücudu Nasıl Etkiler
Belli bir irtifaya fiziki olarak çıkıldığında parsiyel basıncın düşme etkisi nedeni ile akciğerlere nüfuz eden oksijen miktarı azalır. Vücut kendini koruma amacı ile EPO – Eritropoietin üreterek hemoglobin seviyesini arttırmaya başlar. Bu ortamda belli bir zaman kalındıktan sonra bir süre sonra vücut irtifa seviyesine aklimatize olarak (ortama uyum sağlayarak) kandaki hemoglobin seviyesini yeterli orana ulaştırır ve böylelikle kan, dokulara ihtiyacı olan oksijen miktarını taşıyacak duruma gelir. Bu aşamadan sonra, oksijen seviyesi daha yüksek olan deniz seviyelerine ya da daha düşük irtifalara dönüldüğünde, vücutta depolanan kandaki yüksek hemoglobin oranı sayesinde dokulara çok daha fazla oksijen taşınır.
- Doğal doping etkisi ortaya çıkar.
- Enerji seviyesi ve metabolizma hızında yükseliş meydana gelir.
- Nekahet dönemi kısalır, sakatlık sonrası iyileşme süreleri hızlanır.
- Zihinsel beceriler, algı ve odaklanma becerisinde artış gözlenir.
Aynı zamanda yüksek irtifa sistemleri birçok kronik sağlık sorunu için eşsiz bir tedavidir. Sakatlık dönemlerinde kondisyon seviyesini koruma ve geliştirmeyi mümkün kılar. Oksijen perfüzyonu sakatlıklarda hasarlı kas ve bağ dokusunun iyileşme hızında ölçülebilir seviyelerde katkılar sağlar.
Hipoksik bir ortamda bulunmak; Potansiyel olarak daha hızlı ve daha ileri gitmenize, daha geç yorulmanıza, daha hızlı tepki vermenize, daha keskin düşünmenize, daha güçlü ve daha odaklanmış hissetmenize yardımcı olacaktır.