Yüksek İrtifa Sistemleri
Yüksek İrtifa Odaları – Sporda ve Sağlıkta Yüksek İrtifa – Hipoksi ve Etkileri – Rejenerasyon
Yüksek İrtifa Nedir?
Yüksek irtifa, dünyada atmosferin içinde deniz seviyesinden daha yüksekte olan tüm bölgelerdir. Yükseklik arttıkça insan ve canlıların yaşam alanlarını kısıtlayan etkileri de artan rakımları ifade eder.
Atmosferde İrtifa Etkisi Nedir?
Yüksek irtifa dendiğinde canlılar ve insanlar yaşayabilmek için gerekli olan solunumu sağladıkları irtifanın kısıtlayıcı atmosfer etkileri de belirgin hale gelir. Bu etkiler irtifa arttıkça daha fazla önem kazanır. Aslında atmosferin içindeki oksijen seviyesi, deniz seviyesinden çok yüksek irtifalara kadar aynıdır. Bu durum atmosfer basıncından bağımsız şekilde havadaki oranlarla ilgilidir.
Parsiyel Basınç Nedir?
Ancak canlılar fiziki olarak belli bir yüksekliğin üzerine çıktığında parsiyel basınç dediğimiz kavram karşımıza çıkar. Canlılar, parsiyel basınca bağlı olarak irtifada oksijen azlığı konusunda bazı sıkıntılar ile karşı karşıya kalırlar. İrtifada atmosferin ortam basıncından ötürü vücut tarafından oksijen seviyesi daha az algılanır.
Aklimatizasyon Nedir?
Vücut otomatik olarak buna uyum sağlamak için çeşitli fizyolojik değişiklikler yaşar. Bu değişikliklere uyum sağlanması durumuna aklimatizasyon denir. Bu değişiklikler, yüksek irtifanın hem olumsuz hem de sonrasında olumlu etkilerini beraberinde getirir. Her kişide aklimatizasyonda yaşananlar farklı şekillerde oluşabilir. Olumsuz yan etkileri oluştuğunda, aklimatizasyon yetersizliğine bağlı olarak akut dağ hastalığı, beyin ve ciğerlerde çeşitli ödemler, baş dönmesi, kusma, mide bulantısı gibi etkileri söz konusu olmaya başlar
İritfaya Uyumlanmış Kişilerdeki Değişimler Nelerdir?
Her canlıda farklı olmak ile birlikte genel olarak çok daha rahat uyumak, iştah artışı, cinsel içerikli rüyalar görmek gibi etkilerdir. İrtifada bir saat bile kalındığında vücutta etkileri -hemoglobin seviyesi artışı- başlamaktadır. Ancak ortalama bir haftadan daha uzun süre irtifada kalındığında artık irtifaya uyumlanmanın yani aklimatizasyon oluştuğunun belirtileridir.
İrtifa Egzersizi
Yüksek irtifada egzersiz yapmanın sporcuların performansını artırdığı bilinmektedir. Ancak, yüksek irtifaya uyum sağlamak için uzun süreli kamplar hem zaman hem de maliyet açısından zorlayıcı olabilir. Ayrıca, yüksek irtifadaki hipoksik ortam nedeniyle ilk günlerde bazı sağlık sorunları da ortaya çıkabilir. Bu sorunları aşmak için yüksek irtifa simülasyon sistemleri ideal bir çözüm sunmaktadır. Yüksek irtifa sistemleri, oksijen seviyesini istenilen değere ayarlayarak yüksek irtifa koşullarını simüle eder ve sporcuların kısa sürede uyum sağlamasını sağlar. Bu sistemler sayesinde, sporcular yıl boyunca yüksek irtifa antrenmanı yapabilir. Sakatlık sonrası daha hızlı iyileşebilirler. Uyku kalitesini artırabilirler. Örneğin, yüksek irtifa sistemlerinde bir saat uyumak, normalde sekiz saat uyumaya eşdeğerdir. Yüksek irtifa sistemleri, 8000 – 9000 metre yüksekliklere kadar dakikalar içinde çıkabilen özel odalardır. Bu şartları sağlayacak özel ekipmanlar ve analiz sistemleri ile donatılmıştır. Bu sayede, sporcular herhangi bir kamp merkezine gitmeden irtifadan faydalanabilirler. Rutinlerinden ve hayatlarından kopmadan Erzurum’daki gibi 2200 metre ya da Avusturya kamplarındaki gibi 3000 metre üzerinde bir yükseklikte antrenman yapabilirler.
Düşük İrtifaya Dönüldüğünde Ne Olur?
İrtifaya maruz kaldıktan sonra bulunulan irtifadan daha düşük irtifalara ya da deniz seviyelerine tekrar inildiğinde parsiyel basınç tekrar azalır ve bu durum vücudun daha fazla oksijene maruz kalmasını sağlar. Ancak bu sefer kandaki artmış hemoglobin miktarı dokulara normale çok daha fazla oksijen taşınmasını sağlar. Bu durum vücut ve canlının bünyesi için çok faydalı sonuçları da beraberinde getirir. Enerji seviyesi, metabolizma hızı, fiziki zorluklara veya hastalıklara karşı direnç, aktivitelerde daha geç yorulma, zihinsel odaklanmada artış ve benzeri bir çok etkiyi beraberinde getirir. Doğal doping etkisi görülür. İrtifa dönüşü bu etkiler tamamen zararsızdır. Bu etkilerin optimum seviyelere ulaşması için irtifa şartlarında 4 ila 6 hafta geçirmek gereklidir.
Yüksek İrtifa Etkileri Nasıl Optimize edilebilir?
Yüksek irtifanın etkilerinden fiziksel ve mental performans sporları, sağlık, yenilenme, iyileşme, toparlanma, kondisyon ve korunması gibi alanlarda faydalanmak için yüksek irtifa sistemleri adı verilen teknolojiler geliştirilmiştir. Bu sistemler, oksijen seviyesini ayarlayarak yüksek irtifa koşullarının simülasyonunu oluşturur ve bu özel odalarda yükseklik istenilen amaçlara göre dakikalar içinde ayarlanabilir. Böylelikle kullanıcılar hayatlarından ve rutininden kopmadan ve periyodik olarak irtifa şartlarından faydalanarak uyumlanmalarını optimum seviyelere çekebilirler.